W tym artykule poruszymy najważniejsze kwestie:
- Co to jest działalność nieewidencjonowana?
- Jaka jest odpowiedzialność odszkodowawcza?
- Jakie jest możliwe rozwiązanie problemów kierowców na działalności?
W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że jedną z głównych zasad panującą w polskim porządku prawnym jest zasada swobody umów. Oznacza to, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego (zasada ta oczywiście doznaje szeregu wyjątków i ograniczeń przewidzianych w ustawie).
W związku z ww. zasadą brak jest przeszkód do zawarcia przez przewoźnika umowy o kierowanie pojazdem powierzonym zarówno z osobą prowadzącą JDG jak i osobą która tej działalności nie prowadzi. W drugim przypadku możliwość podejmowania się takich zadań daje prowadzenie przez osoby fizyczne działalności nieewidencjonowanej uregulowanej w art. 4 ust 1 w związku z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. (nazywanej też czasem działalnością nierejestrową lub nierejestrowaną.
Co to jest działalność nieewidencjonowana?
Działalność gospodarcza zgodnie z definicją ustawową to działalność zorganizowana, mająca charakter zarobkowy, prowadzona w sposób ciągły i we własnym imieniu.
Działalność nieewidencjonowana, nawet przy spełnieniu wszystkich ww. warunków, nie jest uznawana za działalność gospodarczą o ile prowadząca ją osoba fizyczna nie przekroczy w danym miesiącu przychodu w wysokości 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (w roku 2021 była to kwota 1.400,00 zł od 01.01.2022 będzie to kwota 1505,00). Do prowadzenia takiej działalności nie jest konieczny wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), mimo to jest ona całkowicie legalna.
Jaka jest odpowiedzialność odszkodowawcza?
Podkreślić należy, że przewoźnikiem odpowiedzialnym za transport (ładunek) względem nadawcy zawsze jest podmiot, który zawarł z nadawcą umowę przewozu i bez znaczenia pozostaje okoliczność, że transport ten został następnie zlecony przez przewoźnika innemu podwykonawcy czy też zlecił on wykonanie usługi kierowania pojazdem .
Pierwotny Przewoźnik jest w tym wypadku tzw. przewoźnikiem umownym, który odpowiada względem nadawcy za transport (ładunek), zaś podwykonawca, który rzeczywiście wykonuje transport jest tzw. przewoźnikiem faktycznym.
Za ewentualne roszczenia nadawcy powstałe w związku z wykonywaniem transportu, w stosunku do nadawcy zawsze odpowiedzialność ponosi tzw. przewoźnik umowny, któremu zlecone zostało wykonanie transportu. Biorąc pod uwagę definicję ustawową przewoźnika nie można jednak wykluczyć, tego iż ubezpieczyciel przewoźnika umownego (polisa OCP) wystąpi z regresem do przewoźnika faktycznego, za którego może zostać uznany kierowca na tzw. samozatrudnieniu czyli prowadzący JDG.
Większość kierowców posiadających JDG jako przedmiot działalności w CEiDG wskazuje PKD 49.41.Z – Transport drogowy towarów. Sekcja ta obejmuje działalność związaną z przewozem osób lub towarów realizowaną przez transport kolejowy, rurociągowy, drogowy, wodny lub powietrzny.
Zgodnie definicją ustawową ( Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym art. 4 pkt 15) przewoźnik drogowy – to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Za przewoźnika może więc zostać potraktowany kierowca prowadzący JDG pomimo, iż nie dysponuje on własnym środkiem transportu i wykonuje jedynie usługę kierowania pojazdem powierzonym.
Wobec powyższego należy przed zawarciem umowy z kierowcą dokładnie sprawdzić zapisy umowy OCP i zweryfikować czy nie zawiera ona wykluczeń dotyczących możliwości kierowania pojazdami należącymi do przewoźnika przez kierowcę świadczącego usługę kierowania pojazdem powierzonym (zarówno tego prowadzącego JDG jak i nieprowadzącego działalności gospodarczej lecz wykonującemu umowę w ramach działalności nierejestrowej) oraz czy nie zawiera ona zapisów dotyczących ewentualnego zniesienia regresu wobec kierującego jego pojazdem kierowcy prowadzącego JDG.
Jakie jest możliwe rozwiązanie problemów kierowców na działalności?
Rozwiązaniem powyższych problemów dotyczących kierowców JDG mogą być:
1) przypisanie kierowcy do polisy OCP przewoźnika jako współubezpieczonego , na co ubezpieczyciel może nie wyrazić zgody, a nadto rozwiązanie to może być dość kłopotliwe.
2) wykupienie przez kierowcę ubezpieczenia OCP, które pokryje szkodę (czyli roszczenie regresowe ubezpieczyciela przewoźnika lub roszczenie samego przewoźnika).
Korzyść tego rozwiązania polega na tym, że polisa OCP będzie chroniła kierowcę prowadzącego JDG za każdym razem gdy będzie on wykonywał usługę.
3) zniesienie w polisie OCP przewoźnika regresu wobec kierującego jego pojazdem kierowcy prowadzącego JDG. Opcja ta nie jest powszechnie stosowana, jednak jeśli przewoźnik zamierza często korzystać z takich kierowców warto przeprowadzić negocjacje z ubezpieczycielem w przedmiocie wprowadzenia takiego zapisu.
Podobnie sytuacja ma się w zakresie nieobowiązkowego ubezpieczenia AC. Zarówno OCP jak i AC są ubezpieczeniami o charakterze dobrowolnym dlatego zapisy umowne polis mogą znacząco różnić się między sobą i posiadać różne obostrzenia i wyłączenia.
Przed zatrudnieniem kierowców należy dokładnie zweryfikować zapisy umów ubezpieczenia i załączonych do nich OWU aby uniknąć w przyszłości nieprzyjemnych sytuacji zarówno w relacji Przewoźnik – Ubezpieczyciel jak i Przewoźnik – Kierowca.
Należy także przed zawarcie umowy o kierowanie pojazdem zbadać zapisy umowy OCP i OWU pod kątem wykluczeni/ograniczeń odpowiedzialności ubezpieczyciela w przypadku powierzenia przez przewoźnika pojazdu (ładunku) kierowcy niebędącego jego pracownikiem lub zleceniobiorcą etc.
Inaczej kwestie odpowiedzialności odszkodowawczej kształtują się w przypadku kierowców nieprowadzących działalności gospodarczej i wykonujących usługi w ramach działalności nieewidencjonowanej). Zgodnie z zapisami ustawy Prawo przewozowe oraz Konwencji CMR Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki. Takie uregulowanie przesłanek odpowiedzialności przewoźnika wskazuje jednoznacznie, że chodzi tu o niezależną od winy odpowiedzialność obiektywną (na zasadzie ryzyka).
Kierowcy świadczący usługi w ramach działalności nieewidencjonowanej nie są przedsiębiorcami o czym przesądza treść art. 4 ust 1 w związku z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Skoro osoby takie nie są przedsiębiorcami, to zgodnie z ustawową definicją (art. 4 pkt 15 Ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym) nie mogą być traktowani jako przewoźnicy. Tym samym nie ponoszą odpowiedzialności na zasadzie ryzyka a jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie Cywilnym, a więc jedynie gdy za szkodę taką ponoszą winę.
Jeśli masz jakieś pytania, bądź sugestie dotyczące tego, o czym powinniśmy napisać w kolejnym artykule, koniecznie napisz do nas na adres mailowy: kierowcy@transporter.link